MF Sözlük

Kanser tedavisinde ana tedavinin etkinliğini artırmak amacı ile verilen, kemoterapi ve radyoterapi gibi yardımcı, destekleyici uygulamalardır. Ana kanser tedavisi sonrası, kanserin nüks (tekrarlama) ve yeniden ortaya çıkma riskini azaltmayı hedefler.¹

Hızla oluşan, büyüyen ya da yayılan bir tümör veya hastalığı tanımlar. Bununla birlikte normalden daha yoğun (daha şiddetli, etkili) yapılan tedaviyi de tanımlayabilir.²

Kök hücreler hastanın kendisinden değil, doku tipi hastaya yakından uyan bir insan vericiden elde edilir. Verici çoğu kez ailenin bir üyesidir, genellikle kardeşlerden biridir.⁵

Saç dökülmesi anlamına gelir. Saç derisine özel değildir; vücudun herhangi bir yerinde olabilir.³ Deride değişiklik olmadan saçlı deri, kaş kirpik, sakal, bıyık veya vücut kıllarında geçici veya kalıcı hale gelebilir.⁴

Doktorun ve diğer sağlık çalışanlarının hastaya teşhis koymak ya da mevcut hastalığının durumunu belirlemek için sorular sorarak, hastadan bilgi alarak hastadan almaya çalıştığı öyküdür. Anamnez doktorun tanı koyması ve uygun tedaviyi belirleyebilmesi için çok önemlidir.⁶

Kansızlık olarak da bilinen anemi, kırmızı kan hücrelerinin oranındaki azalmadır.⁷ Rutin bir kan testinde anemi, düşük hemoglobin veya hematokrit olarak rapor edilir. Hemoglobin, kırmızı kan hücrelerinizdeki oksijen taşıyan ana proteindir. Hemoglobin düşükse, dokularınız veya organlarınız yeterince oksijen taşınamayabilir ve yorgunluk veya nefes darlığı gibi anemi belirtileri gelişir.⁸

Tüm hücrelerin yüzeyinde bulunan tanımlayıcı proteinlerdir. Bir antijen, bağışıklık sisteminizin kendisine karşı antikor üretmesine neden olan herhangi bir maddedir. Bu, bağışıklık sisteminizin maddeyi tanımadığı ve onunla savaşmaya çalıştığı anlamına gelir. Bir antijen, kimyasallar, bakteriler, virüsler veya polen gibi çevreden gelen bir madde olabilir. Vücudun içinde bir antijen de oluşabilir.⁹

Düzensiz, değişik, tipik olmayan, normalin dışında özellik gösteren.¹⁰

Canlıları hasta edebilecek yabancı ve zararlı mikroba ve maddeye karşı organizmayı savunan ve hastalıktan koruyan sistemdir.¹¹

Kanserli olmayan, iyi huylu anlamında kullanılır. Benign tümörler genellikle yavaş büyür, yayılmaz ve tekrarlamaz. Beyin gibi hayati organlara baskı yaparlarsa tehlikeli olabilirler.¹²

Bağışıklık sisteminde görev alan bir hücre (çeşididir) grubudur. Kemik iliğinde üretilir ve vücudun enfeksiyonlarla ve diğer hastalıklarla karşı mücadele etmesinde yardımcı olurlar.¹³

Hastalıklara tanı koyabilmek için şüphelenilen bölgelerden doku parça alınarak test edilmesidir. Alınan parça mikroskop ve çeşitli yöntemler ile patologlardan incelenir ve hücresel ve yapısal değişiklikleri değerlendirerek teşhis konmasına yardımcı olur.¹⁴

X-ışınları kullanılarak vücudunun içinin (anatomik ayrıntılarını) ayrıntılı görüntülenmesi için kullanılan yöntemdir.¹⁵

Ameliyatla ilgili anlamına gelir ve tıpta hastalıkların ameliyatla tedavi edilmesidir. Tedavi edici, şikayetleri giderici, tanı amaçlı, kesip çıkarma işlemlerine verilen isimdir. Vücut parçalarını almak, herhangi bir vücut bölgesindeki sorunu düzeltmek veya hastalığın olup olmadığına bakmak için yapılan uygulamalardır.¹⁶

Yaşanılan, bulunulan ya da çalışılan yerlerdeki kimyasallar, hava kirliliği, UV radyasyon, sigaraya maruz kalma gibi bazı hastalıkları ve kanser riskini arttıran etkenlerdir.¹⁸

Renk, şekil, boyut ve doku dahil olmak üzere çevreleyen ciltten farklı özelliklere sahip herhangi bir cilt alanını ifade eder.¹⁷

Çeşitli deri hastalıklarının tedavisinde kullanılan, 311-313 nm dalga boyunda yapay olarak üretilmiş güneş ışığın (ultraviole B) kullanılması ile uygulanan fototerapi yöntemidir.¹⁹

Tümörlü dokuların mikroskop altında ne kadar normal dokulardan farklı göründüğünün incelenmesi ve sınıflandırılması işlemidir. Derece, doktorunuza kanserin nasıl davranabileceği konusunda kesin olmamakla birlikte bir fikir veren yararlı bir göstergedir. Düşük dereceli bir kanserin, yüksek dereceli bir kanserden daha yavaş büyümesi ve yayılma olasılığı daha düşüktür. Doktorlar bazen kanserin evrelenmesine yardımcı olmak için kanser derecesine bakarlar.²⁰

Deriye belli süreler için gelen lenfositlerin değişime uğrayarak kontrolsüz bir şekilde çoğalması sonucu oluşan hastalıklardır.²¹

Deriye uygulanan çeşitli ilaçları, lokal radiasyon ve Fototerapi gibi ışık tedavilerini kapsar.²²

Cilt hastalıkları ve tedavisiyle ilgilenen tıp dalı²³

Derinin epidermis ile deri altı doku arasında bulunan, bağ dokudan oluşan katmandır. Bu katmanda, kan damarları, yağ ve ter bezleri, sinirler, saç kökleri ve diğer yapılar bulunur.²⁴

Atopik dermatit ya da egzema, ciltte kızarıklık ve kaşıntı oluşturan bir durumdur. Birçok faktöre (genetik, çevresel) bağlı olan kronik bir cilt hastalığıdır.²⁵

Cildin en dışındaki, dış etkenlere karşı koruyan katmandır.²⁶

%80’den fazla kızarması ve kepekli görünüm alması. Güneş yanığına benzemektedir ve MF’i tanımak ve tedavi etmesinde büyük önem taşır.

Genellikle kanserin ya da hastalığın sadece başladığı alanda olduğu, diğer organlara yayılmadığı dönemi ifade eder.²⁷

İlk tümörün büyüklüğü, nerede başladığı, yayılıp yayılmadığı ya da vücuttaki diğer organlarının etkilenip etkilenmediğine bakarak doktor tarafından belirlenen bir sistemdir. Uygun tedavi seçilmesinde ve hastalığın seyrini tahmin edilmesinde doktora yardımcı olur.²⁸

Tüm vücudun ve vücut fonksiyonlarının, gözle, elle hissederek, parmaklarla vurarak ve stetoskopla dinleyerek değerlendirilmesidir.²⁹

Belirli dalga boyundaki ultraviyole ışınlarının doğal (güneş ışığı) ya da yapay ışık kaynaklarının (fototerapi cihazları) kullanıldığı bir tedavi yöntemidir.¹⁹

Hastalık teşhisi konulan tarih ya da kanser gibi hastalıkların nüksetmesine bakılmaksızın tedavinin başlanmasından hastanın her hangi bir nedenden ölümüne kadar geçen süre olarak tanımlanır.³⁰

Aileden kalıtımsal olarak geçen genlerle bir hastalığın görülme ihtimalini artıran etkenlerdir.¹⁸

Deri renginin azalması ya da yok olmasıdır.³²

Doku hastalıklarının teşhisi için dokuların ve/veya hücrelerin mikroskop altında incelenmesidir.³³

Canlıları, kendisini hasta edebilecek yabancı ve zararlı mikroba ve maddeye karşı savunan sistemdir.¹¹

Risk altındaki sağlıklı kişilerin belirli sürede, belirli bir hastalığa yakalanma olasılığını gösteren ölçüttür.³⁴

Tanı için deri lezyonunun (şüpheli doku) yeterli bir parçasının cerrahi olarak alınmasıdır.³⁵

Bilinen ve potansiyel olarak kansere neden olabilecek maddeler ya da etkenlerdir.³⁶

Yeni kan hücrelerinin oluşturulduğu, büyük kemiklerin merkezinde yer alan dokudur.³⁷

Kanser hücrelerini yok etmek için çeşitli ilaçların kullanıldığı bir kanser tedavisidir.³⁸

Tedavi sonrasında hastalığın tamamen iyileşmediği, yeni tümörün oluşmadığı ve %50-99 oranında bir iyileşme sağlandığı anlamına gelir.^39,40

Genel olarak 1 yıl veya daha uzun süren ve sürekli tıbbi müdahale gerektiren veya günlük yaşam aktivitelerini sınırlayan ya da her ikisini birden gerektiren durumlardır.⁴¹

Deriye ait, deriyle ilgili olan.⁴²

Lenf düğümleri olarak da adlandırılır ve beyaz kan hücrelerini depolar. Kanser hücreleri ve enfeksiyonlar gibi yabancı maddeler için filtre görevi gören küçük yapılardır. Mikroplara saldırarak ve onları yok ederek enfeksiyonla savaşmaya yardımcı olan bağışıklık hücreleri içerirler. Boyun, koltuk altı, göğüs, karın ve kasık dahil olmak üzere vücudun birçok yerinde bulunur.⁴³

Lenf bezlerinin olması gerekenden daha büyük olması halidir.⁴⁴

Bağışıklık sisteminin lenfosit adı verilen hücrelerinde başlayan bir kanser türüdür²¹

Kemik iliğinde üretilen, kanda ve lenf dokusunda bulunan bir tür bir tür beyaz kan hücresi, bağışıklık hücresidir. B lenfositleri ve T lenfositleri olarak iki ana grubu bulunur.²¹

Kanserli anlamına gelir. Malign tümörler, vücudun farklı bölgelerine yayılabilir.⁴⁵

Genellikle kıl, deri ve tırnak gibi keratin içeren dokularda ortaya çıkan, kaşıntı, kızarıklık, sulanma ve pullanma gibi belirtiler gösteren enfeksiyondur.⁴⁶

Vücudun herhangi bir yerinden kaynaklanan kanser hücrelerinin bulundukları organ dışındaki diğer dokulara ve organlara yayılmasıdır.⁴⁷

Mıknatıslar ve radyo frekans dalgaları kullanılarak doku ve organları görüntüleme yöntemidir.⁴⁸

Miyelom hastalığı olarak da adlandırılan multipl miyelom, kemik iliğinde bulunan hücreler olan plazma hücrelerinden kaynaklanan bir kemik iliği kanseri tipidir.⁴⁹

Kanserin ya da bir hastalığın ilk başladığı yerde ya da farklı bir bölgede tekrar etmesidir.⁵⁰

Vücut dokularında veya vücut boşluklarında aşırı (seröz) sıvı birikilmesiyle meydana gelen şişkinlik.⁵²

Kanserin oluşumu, tanısı, nedenleri ve tedavisiyle ilgilenen ve araştırmalar yapılan tıp dalıdır.⁵¹

Hücre ve dokuları mikroskop altında inceleyerek hastalıkları tanımlamada uzmanlaşmış hekimdir.⁵³

Hastalıklara yol açan nedenleri, bunların doku ve organları etkileme biçimlerini, hastalıklı doku ve organların özelliklerini inceleyen tıp dalıdır.⁵³

Deride yer yer pigmantasyonlu, çok kere kızarıklık ve/ veya kaşıntının da eşlik ettiği kabarık veya sertleşmiş herhangi bir boyuttaki lezyon.^39,22

Belirli bir süre içinde bir hastalığın toplumda görülme sıklığını gösteren ölçüttür.⁵⁴

Esas olarak deriyi tutan ancak ileri evrede kan, lenf nodu ve iç organlara yayılabilen deri kanserleridir.⁵⁵

Hastalığın (kanserin) ilerlemesi, kötüleşmesidir. Lezyonlarda %25’ten fazla artış ya da yeni lezyonların oluşması, kanserin yayılması progresyon olarak değerlendirilir.²²

Lezyonlu deriden tam kat silindir şeklinde doku örneği alınması işlemidir.⁵⁷

Cilt hastalığını ışığa karşı daha hassas hale getiren psoralenin (P) ve Ultraviyole A ışınlarının (UVA) birlikte kullanıldığı bir tedavi yöntemidir. Bir tür fototerapidir.⁵⁸

Kanser hücrelerini yok etmek için yoğun enerji ışınları kullanan bir kanser tedavisi türüdür. Radyasyon tedavisi çoğunlukla X-ışınlarını kullanır, ancak protonlar veya diğer enerji türleri de kullanılabilir.⁵⁹

Bir kişinin bir hastalığı geliştirmesiyle ilgili riskini arttıran şeylerdir.¹⁸

Kan kanseri (lösemi) ile seyreden kutanöz T hücreli lenfomanın bir türüdür. Çoğu hastanın vücudun en az yüzde 80'ini kaplayan yoğun kırmızı, kaşıntılı döküntü vardır. Kanda kanserli lenfositlerin varlığı ile mikozis fungoidesten ayrılır.⁶³

Vücüdun her bölgesinde bulunan tüm hücrelere, tüm ‘sisteminize’, ulaşan ve bütün vücüdun tedavi edilmesidir. İğne (enjeksiyon), Serum (infüzyon) veya ağızdan(oral) ilaç olarak verilebilir.⁶⁴

Bir kanserin tedavi sonucunda, hastalığın tamamen geçmemiş olup %25- %50 arası bir iyileştirme göstermesi anlamına gelir.³⁹

Enfeksiyon, hastalık ve yabancı maddelerle savaşmaya yardımcı olmak için vücutta dolaşan T lenfosit hücrelerinin üretildiği, büyüdüğü ve çoğaldığı lenf sisteminin parçası olan organlardan biridir.⁶⁵

Deride oluşan düz, ince, pembe veya kırmızı herhangi boyuttaki lezyon. Hipopigmentasyon (deri renginin azalması) veya Hiperpigmentasyon (deri renginin artması) eşlik edebilir. Sert plaka dönüşebilir.²²